Je hebt er vast wel eens van gehoord, maar hoe werkt het eigenlijk?
Uit onderzoek blijkt dat circa 80% van onze communicatie uit non-verbale aspecten bestaat. Paarden zijn meesters in lichaamstaal. Zij pikken onze non-verbale aspecten haarfijn op en reageren daarop. Wij kunnen daarom veel van hen leren. Paarden zijn een prachtige metafoor voor allerlei situaties uit het dagelijks leven. Zij geven antwoord op de vragen die je hebt. Weet je wat je wilt? Ben je duidelijk? Hoe stel jij je grenzen? Hoe maak jij contact?
Om te kunnen overleven, zal een paard altijd aansluiting zoeken bij de groep. Zo vindt hij veiligheid en bescherming tegen mogelijke bedreigingen van buitenaf. Een paard is zeer sensitief; hij is immers afhankelijk van zijn vermogen om snel de intentie van mensen of bedreigingen in zijn omgeving te kunnen inschatten. De reactie van het paard is daarom ook altijd direct en puur, zonder oordeel.
Een paard is bijzonder gevoelig voor de hiërarchie in een team. Zo vormt het paard in gezelschap, een spiegel van hetgeen zich in de groep afspeelt. Deze eigenschappen maken het paard bij uitstek geschikt om mensen op een zeer effectieve en efficiënte wijze bewust te maken van hun eigen talenten en uitdagingen, maar ook om beter samen te werken. Het paard laat zien of je authentiek bent, hoe jij communiceert, leiderschap toont en samenwerkt met anderen. Wat speelt er in een team? Hoe goed is de synergie en zijn de teamleden in staat om onderling zo te communiceren dat het gemeenschappelijk doel ook daadwerkelijk wordt bereikt?
Een kudde paarden als metafoor voor een organisatie
In de kudde is er een leidende merrie en een dominante hengst. Zij zetten hun kwaliteiten in waar nodig en nemen het initiatief als er gevaar dreigt of er naar betere gronden voor voedsel en water wordt getrokken. Ook de leden van de kudde hebben ieder hun eigen rol. Paarden zijn nomaden, zij trekken rond en hebben geen eigen territorium. Hierdoor zijn zij constant overgeleverd aan veranderende omgevingen en invloeden van buitenaf. Denk bijvoorbeeld aan de steeds wisselende seizoenen en de verschillende roofdieren waarmee zij in aanraking komen. Zelf hebben zij vrijwel geen invloed op hun omgeving, maar zij kunnen perfect omgaan met deze veranderingen.
Dit is precies wat organisaties in deze tijden van verandering nodig hebben. Op veel veranderingen kun je zelf geen invloed uitoefenen. Denk aan veranderingen in de (wereld)economie, marktinvloeden door concurrenten en veranderende behoeftes van klanten. Door de krachten van alle medewerkers in de organisatie te bundelen kan de organisatie veel beter met veranderingen omgaan.
Zou het niet mooi zijn als in moderne organisaties de kwaliteiten van elke medewerker optimaal worden benut, de samenwerking moeiteloos gaat omdat men elkaar woordeloos begrijpt en geen tijd kwijt is aan ellenlange vergaderingen? Dat managers richting geven, waar nodig bijsturen en er voor je zijn als het nodig is?
In het boek “de Kracht van de Kudde” van Linda Kohanov een Amerikaans topcoach en de grondlegger van het werken met paarden in onder andere leiderschapstrainingen wordt dit beschreven en wetenschappelijk onderbouwd.
Door het trainen van een getraumatiseerd paard kwam Linda tot inzichten over hoe je visionair leiderschap kunt inzetten om agressie en geweld te veranderen en om te draaien naar samenwerken op basis van vertrouwen. Hoe kun je leren om het verschil te zien en te begrijpen tussen dominantie en leiderschap, dat je grenzen kunt stellen en tegelijk anderen kunt motiveren. Veel mensen zijn bang om zich assertief op te stellen, zij denken dat assertief zijn gelijk staat aan agressief gedrag. En daardoor durven zij niet voor zichzelf op te komen. Mensen die zich beroepen op agressief leiderschap vallen vaak in de valkuil van het misbruiken van kracht voor persoonlijk gewin ten koste van anderen. En het onvermogen om kracht te delen.
Linda vertelt in haar boek over het verschil tussen prooi en roofdier, maar anders dan wij denken is het geen verschil tussen kracht en zwakte. Het is een andere vorm van kracht, maar daardoor niet minder waardevol en sterk. De kenmerken van een agressief predatoriaal leider zijn dezelfde als die van roofdieren:
- Eigenbelang voor het belang van anderen – Territorium boven relaties – Het doel is belangrijker dan het proces – Survival of the fittest – Laat nooit je zwaktes zien – Laat de angst regeren – Competitie is het belangrijkste.
Daar lijnrecht tegenover staat de kracht van de kudde, een kracht die zeker niet onder doet aan die van de roofdieren:
- Zowel het individu als de groep wordt ondersteund – Relaties zijn belangrijker dan territorium – Het proces is belangrijker dan het doel – Stop met vechten als de agressor terug deinst – De zwakken kunnen bouwen op de anderen – Gebruik andermans zwakte niet tegen ze.
Linda geeft een duidelijke boodschap dat kracht prima te combineren is met compassie. Het gebruiken van kracht wil niet zeggen dat je geen oog hoeft te hebben voor anderen. Je kunt jezelf verantwoordelijk opstellen, maar tegelijk ook vergevingsgezind zijn. Zaken die op het eerste gezicht tegenstrijdig lijken, kunnen voor een visionaire leider vanzelfsprekend naast elkaar bestaan. In demonstraties laat Linda mensen ervaren hoe subtiel de overgang is tussen het gebruik van dominantie en leiderschap en samenwerking op basis van vertrouwen. De belangrijkste boodschap is dat de inzet van dominante kracht/macht af en toe nodig is om bijvoorbeeld het paard aan te zetten tot beweging. Echter, het kan weer afnemen zodra de beweging er is, waarbij gebruik wordt gemaakt van positieve bekrachtiging om de beweging gaande te houden. Het gaat uiteindelijk om de balans in de inzet van de verschillende rollen, waardoor je een groot leider kunt worden zowel voor jezelf als voor je team of organisatie.
Met deze leiders zal er een organisatiecultuur ontstaan waarin openheid en respect centraal staan. Dit zal de samenwerking optimaliseren, waardoor de organisatie als geheel meer bereikt. Hiermee ontstaat een paardencultuur in een mensenorganisatie!
Wij kunnen nog veel leren van de paarden!
Petra van Vliet, www.pk-coaching.nl